Jedną z konsekwencji rozwodu małżeństwa, które posiadało małoletnie dziecko albo dzieci, jest rozstrzygnięcie władzy rodzicielskiej.  Prawo do opieki otrzymują wtedy matka, ojciec dziecka lub też oboje rodziców. Sprawy tego typu mogą być jednak bardzo skomplikowane.

Przy rozwodzie sąd nie tylko rozstrzyga o rozwiązaniu małżeństwa. Również orzeka on o wykonywaniu władzy rodzicielskiej przez rodziców.

W wyroku rozwodowym sąd może:

• powierzyć władzę rodzicielską obojgu rodzicom
• powierzyć wykonywanie władzy tylko jednemu z rodziców, podczas gdy drugi ma wtedy ograniczone prawa i obowiązki w stosunku do dziecka
• zawiesić, ograniczyć albo pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej

Najważniejszą zasadą, jaka stosowana jest przy określaniu władzy rodzicielskiej po rozwodzie, jest dobro dziecka. Sąd rozstrzyga zatem, czy dobro dziecka może ucierpieć przez przekazanie opieki jednemu czy obojgu z rodziców.

W związku z tym warto przyjrzeć się bliżej temu, co tak naprawdę oznacza dobro dziecka w kontekście sprawy rozwodowej oraz przyznania opieki rodzicielskiej, a także jakie może mieć to konsekwencje.

Czym jest dobro dziecka?

Pojęcie dobra dziecka nie jest precyzyjnie zdefiniowane w przepisach. Odnosi się ono do różnych obszarów życia dziecka, w tym do jego rozwoju fizycznego oraz duchowego, właściwego wychowania oraz wykształcenia, lecz również do utrzymania, czyli zapewnienia mu odpowiedniego wsparcia materialnego.

Warto także zaznaczyć, że naruszone dobro dziecka może być również przyczyną odmowy udzielenia rozwodu rodzicom.

Rodzice mają możliwość porozumienia się ze sobą w kwestii sprawowania opieki nad dzieckiem. Gdy nie zawrą takiego porozumienia, wówczas sąd także analizuje sytuację dziecka oraz małżonków i podejmuje decyzję o przyznaniu władzy rodzicielskiej. Niezależnie od tego, czy porozumienie zostało zawarte czy też nie, pod uwagę bierze się dobro dziecka.

Porozumienie rodziców dotyczące opieki nad dzieckiem

Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest porozumienie wychowawcze pomiędzy rodzicami. Porozumienie to powinno zostać zawarte na piśmie oraz powinno ono być zgodne z dobrem dziecka.

Rodzice porozumiewają się wtedy co do sposobu opieki nad dzieckiem, w tym między innymi do miejsca zamieszkania dziecka, zasad kontaktu, sposobu podejmowania ważnych decyzji o dziecku, opłacania alimentów oraz ich wysokości.

Gdy sąd przychyli się do porozumienia, wówczas władza rodzicielska jest przyznawana obojgu rodzicom. Są oni wtedy zobowiązani do przestrzegania podpisanego przez siebie porozumienia.

Sprawa komplikuje się w sytuacji, gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia w kwestii opieki nad dzieckiem.

Przekazanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców

Sąd może zdecydować o przekazaniu władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, a tym samym powoduje to ograniczenie władzy drugiego rodzica. Ma to miejsce wtedy, gdy powierzenie opieki obojgu rodzicom mogłoby wpłynąć negatywnie na dobro dziecka.

Przy przekazaniu władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców sąd wyznacza także miejsce pobytu dziecka. Drugi rodzic może wtedy spotykać się z dzieckiem, lecz na ustalonych zasadach, na przykład tylko w weekendy. Jednocześnie sąd ogranicza jego prawa do współdecydowania o wybranych kwestiach związanych z wychowaniem dziecka.

Zawieszenie, ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej

Sąd może także zawiesić, ograniczyć albo pozbawić jednego lub obojga rodziców ich władzy rodzicielskiej.

Ma to miejsce między innymi wtedy, gdy rodzice naużywają władzy rodzicielskiej, zaniedbują swoje obowiązki, nie interesują się dzieckiem.

Gdy władzy rodzicielskiej nie może sprawować żaden z rodziców, wówczas małoletni może pozostać z wyznaczonym opiekunem, na przykład członkiem rodziny lub może być umieszczony w rodzinie zastępczej czy w placówce opiekuńczo-wychowawczej.